Nie przegap SUPER OKAZJI!
Przysłowia, a miesiące.
Istotnym elementem kultury polskiej, a nawet tożsamości narodowej są przysłowia. Są one przekazywane z pokolenia na pokolenie. Każdy z nasz lubi je wykorzystywać w czasie rozmowy.
Dlatego warto zadbać o to, aby dzieci też je znały.
W tym artykule pochylimy się nad przysłowiami o miesiącach. Właśnie tak. Zawarty w nich przekaz i mądrości wydają się być aktualnej pomimo upływającego czasu. Zacznijmy od odpowiedzenia sobie na kilka pytań…
„Czym są przysłowia polskie?”.
Na pewno są formą ludowej mądrości! Ponieważ to z tej mądrości się wywodzą. Były one kształtowane przez lata i przekazywane z pokolenia na pokolenie. Przysłowia odzwierciedlają kulturę, tradycję i wartości wyznawane na przestrzeni lat. Były tworzone przez ludność chłopską i opisywały zjawiska pogodowe.
Kiedy i gdzie powstawały?
Bardzo dawno temu. Według badawczy nie da się określić dokładnej daty powstania każdego z przysłów. Praktycznie nie da się określić regionu, w którym dane przysłowie powstało. Wynika to z tego, że były one przekazywanie ustnie.
Dlaczego wiosna jest tak ważna w przysłowiach polskich?
Wiosna jest symbolem rodzącego się życia. Nadejście wiosny oznaczało poprawę dobrostanu. Dla dawnych mieszkańców Polski wiosna oznaczała koniec okresu głody i nadzieje na obfite plony. Dlatego też przysłów związanych z miesiącami wiosennymi (czyli z marcem, z kwietniem i z majem) jest zdecydowanie więcej niż z przysłów związanych z pozostałymi miesiącami.
Przejdźmy teraz do przysłów przypisanych do poszczególnych miesięcy. Oto one:
STYCZEŃ:
• Styczeń mrozi, lipiec skwarem grozi.
• Kiedy w styczniu lato, w lecie zimno za to.
• Kiedy styczeń mokry trzyma, zwykle bywa długa zima.
• Kiedy styczeń najostrzejszy, wtedy roczek najpłodniejszy.
• Gdy styczeń burzliwy z śniegami, lato burzliwe z deszczami.
LUTY:
• Idzie luty, podkuj buty.
• Kiedy luty pofolguje, marzec zimę zreperuje.
• Gdy bez wiatrów luty chodzi, w kwietniu wicher nie zawodzi.
• Gdy mróz w lutym ostro trzyma, tedy już niedługa zima.
MARZEC:
Miesiąc ten był i jest uznawany za pierwszy miesiąc wiosenny. Łączy on zimę i wiosną. Dlatego z tym miesiącem są związane przysłowia o pogodzie, o nadchodzącej porze roku (czyli wiośnie), o zwierzętach i ludziach. Przeczytaj samemu:
O pogodzie w marcu:
• W marcu jak w garncu. (czyli najbardziej rozpowszechnione i znane przysłowie).
• Gdy w marcu plucha, w maju posucha. (jak w marcu deszcze to w maju susza).
• Suchy marzec, mokry maj – będzie zboże jak gaj (co oznacza, że jeżeli suchy marzec, a mokry maj to będą dobre plony).
• Gdy marzec mglisty, w lecie czas dżdżysty. (w lecie czas dżdżysty, czyli deszczowy).
• Marzec zimny i słoneczny, plon obfity da wnet siewny.
• Kiedy w marcu deszczu wiele, nieurodzaj zboża ściele.
• Gdy w marcu mgły bywają, w lecie burze przeszkadzają.
• Marzec, co z deszczem chadza, mokry czerwiec sprowadza.
• Co marzec wypiecze, to kwiecień wysiecze.
O nadchodzącej wiośnie:
• Ciepły marzec, zimna Wielkanoc.
• Marzec zielony – niedobre plony (czyli ciepły marzec oznacza słabe plony).
• Gdy w marcu grzmoty, to w maju śniegiem sypie.
O ludziach i o zwierzętach:
• Od marca zagrzewa słońce, a chłodzi wiatr.
• W marcu kto siać nie zaczyna, ten skąpy gospodarz albo kpina.
KWIECIEŃ:
Jest to kolejny miesiąc „wiosenny”, do którego powstało wiele przysłów. Oto one:
O pogodzie:
• Kwiecień plecień, bo przeplata – trochę zimy, trochę lata (coś co każdy zna).
• Kwiecień, gdy deszczem plecie, maj wystroi w kwiecie (czyli, mokry kwiecień to zielony maj).
• Kiedy w kwietniu słonko grzeje, wtedy chłop nie zubożeje.
• Choć i w kwietniu słonko grzeje, nieraz pole śnieg zawieje.
• Gdy kwiecień chmurny, a maj z wiatrami, żywić się będziem kapustą i grzybami (czyli będą słabe plony).
O rolnictwie i przyrodzie:
• Kwiecień ciepły, ale suchy, maj przyniesie plon kiepski i kruchy.
• Deszcze kwietniowe, urodzaje majowe.
• Jeśli pszczoły w kwietniu nie latają, to chłopi biedę mają.
Przysłowia o zwierzętach i ludziach:
• Gdy w kwietniu grzmi, rolnik się śmiej (Co oznacza dobrą pogodę i urodzaj).
• Kwiecień-łagodniak, niech się schowa dziadek-mroźniak.
MAJ:
Ostatni wiosenny miesiąc. Oto przysłowia o nim:
O pogodzie:
• Grzmot w maju nie szkodzi, sad dobrze obrodzi.
• Maj zielony, grudzień mroźny.
• Majowa rosa, wiele chleba przynosi.
• Deszcz majowy, chleb gotowy.
O przyrodzie i rolnictwie:
• Kiedy maj zimny, będzie rok płodny.
• Suchy maj, wrzesień mokry.
• Gdy w maju plucha, w czerwcu posucha.
• Gdy kukułka kuka w maju, spodziewaj się urodzaju.
O zwierzętach i ludziach:
• Maj bogaty sieje kwiaty.
• W maju jak w raju.
CZERWIEC:
Czerwiec, to miesiąc spokojniejszy i przewidywalny. Dlatego tych przysłów powstało mniej. Oto one:
• Gdy czerwiec z burzami – staw rybny, a las grzybny.
• Pełnia czerwcowa – burza gotowa.
• W czerwcu się okaże, co nam Bóg da w darze.
LIPIEC:
Podobnie jest z lipcem. Oto przysłowia związane z tym miesiącem:
• W lipcu upały – styczeń mroźny cały.
• W lipcu upały – wrzesień doskonały.
• Kiedy lipiec daje deszcze, długie lato będzie jeszcze.
• Czego lipiec i sierpień nie dowarzy, tego wrzesień nie usmaży.
SIERPIEŃ:
• Czego sierpień nie dowarzy, wrzesień tego nie doparzy.
• Gdy w dni sierpnia spieka wszędzie, tedy długa zima będzie.
• Początki sierpnia pogodne wróżą zimy łagodne.
• Gdy sierpień w upały zbywa, lato długie zwykle bywa.
• Kiedy sierpień wrzos rozwija – jesień krótka, szybko mija.
WRZESIEŃ:
• Jaki pierwszy wrzesień, taka będzie jesień.
• Kiedy wrzesień, to już jesień, wtedy jabłek pełna kieszeń.
• Wrzesień chodzi po rosie, zbiera grzyby we wrzosie.
• Gdy we wrześniu grzybów brak – niezawodny zimy znak.
• Straszna jest wrześniowa słota – miarka deszczu, korzec błota.
PAŻDZIERNIK:
• Gdy październik ciepło trzyma, zwykle mroźna bywa zima.
• Gdy październik z wodami, grudzień z wiatrami.
• Kiedy październik śnieżny i chłodny, to styczeń zwykle łagodny.
• Miesiąc październy – marca obraz wierny.
• Październik chodzi po kraju, wygania ptactwo z gaju.
LISTOPAD:
• W listopadzie goło w sadzie.
• Gdy w listopadzie grzmi, rolnik dobrze śni.
• Listopad marcowi za rodzica służy i marcowe psoty wróży.
• Listopad ciecze – marzec nie podpiecze.
• Słońce listopada mrozy zapowiada.
GRUDZIEŃ:
• Jeśli w grudniu często dmucha, w marcu, kwietniu będzie plucha.
• Mroźny grudzień, wiele śniegu, żyzny roczek będzie w biegu.
• Grudzień to miesiąc zawiły, czasem srogi, czasem miły.
• Grudzień ziemię grudzi dla zwierząt i ludzi.
Jak się okazuje większość z nas zna lub kojarzy zaledwie kilka przysłów. Natomiast bardzo mało osób potrafi przypisać przysłowia do każdego miesiąca. Szkoda!
Przecież są one częścią polskiej kultury. Są spuścizną pozostawioną nam do przekazywania i pielęgnowania. Dlatego nie zapominajmy o przekazywaniu tej wiedzy naszym dzieciom.
Jak to robić i jak sobie w tym pomóc?
Poniżej podpowiedź. Zobacz zanim opuścisz tą stronę :).
Maria, Mistrzowska Dydaktyka!
Paka, która pomaga dziecku poznać wiosenne przysłowia!
Zaproś dziecko do pracy z wyzwaniami. Pozwól dziecku zgadywać, rysować i opisywać, po to aby poznał wiosenne przysłowia.
P.S.
Zapraszamy już wkrótce na kolejny artykuł z serii “Czy wiesz, że…”.